Quiz: 9. Gaia (Formación de personal - oposaketak - lehenhezkuntzakooposaketak - lehenhezkuntzakooposaketak9gaia


9. GaiaOnline version Lehen Hezkuntzako oposaketak. Gaiak errepasatzen... by Maialen Villena Arregui 1 Ingurunea hiru ALDERDItan bereizten da: a Biozenosia, fluktuazioa eta harreman biotikoak. b Fisiko-kimikoa, biologikoa eta soziala. c Itxiak, irekiak eta isolatuak. 2 Hiru sistema motak ezberdindu daitezke: a Biozenosia, fluktuazioa eta harreman biotikoak. b Fisiko-kimikoa, biologikoa eta soziala. c Itxiak, irekiak eta isolatuak. 3 Sistema itxiak.... a Inguruko ingurunearekin materiaren eta energiaren elkartrukea ematen da. b Inguruko ingurunearekin energiaren elkartrukea ematen da, baina materiarena berriz ez. c Ingurunko ingurunearekin ez da energiaren eta materiaren elkartrukerik ematen. 4 Sistema irekiak... a Inguruko ingurunearekin materiaren eta energiaren elkartrukea ematen da. b Inguruko ingurunearekin energiaren elkartrukea ematen da, baina materiarena berriz ez. c Ingurunko ingurunearekin ez da energiaren eta materiaren elkartrukerik ematen. 5 Sistema isolatuak... a Inguruko ingurunearekin materiaren eta energiaren elkartrukea ematen da. b Inguruko ingurunearekin energiaren elkartrukea ematen da, baina materiarena berriz ez. c Ingurunko ingurunearekin ez da energiaren eta materiaren elkartrukerik ematen. 6 Sistema bat osatzen duten elementuak: Aukeratu erantzun bat edo gehiago a Biozenosia. b Biologikoa. c Fluktuazioak. d Harreman biotikoak. 7 Biozenosia... a Ekosistemaren izaki bizidunen kopuruaren aldaketa da. b Espezieen arteko eta barneko harremanak. c Leku (biotipo) batean bizi diren organismoen multzoa da. 8 Fluktuazioak... a Leku (biotipo) batean bizi diren organismoen multzoa da. b Espezieen arteko eta barneko harremanak. c Ekosistemaren izaki bizidunen kopuruaren aldaketa da. 9 Harreman biotikoak... a Leku (biotipo) batean bizi diren organismoen multzoa da. b Espezieen arteko eta barneko harremanak. c Ekosistemaren izaki bizidunen kopuruaren aldaketa da. 10 Ingurunearen kontserbaziorako... Aukeratu erantzun bat edo gehiago a ONUk 1983an Ingurumenaren eta Garapenaren inguruko Mundu Batzorde bat sortu zuen. b 1987an ekimenek batzordeak zenbait ikerketa gauzatu zituen Gure etorkizun komuna izenburupean. c 2020an Ingurumenaren eta Garapenaren inguruko Mundu Batzorde bat sortu zen. d 1990an ekimenek batzordeak zenbait ikerketa gauzatu zituen Gure etorkizun komuna izenburupean. 11 Garapen iraunkorra: a Inguruko ingurunearekin materiaren eta energiaren elkartrukea ematen da. b 1987an ekimenek batzordeak zenbait ikerketa gauzatu zituen Gure etorkizun komuna izenburupean. c "Momentuko belaunaldiaren beharrak asetzea, etorkizuneko belaunaldiei ere dituzten beharrak asetzeko aukera eskainiz". d 1990an ekimenek batzordeak zenbait ikerketa gauzatu zituen Gure etorkizun komuna izenburupean. 12 Noss-ek (2001) honela definitzen du ekosistema: a Inguruko ingurunearekin materiaren eta energiaren elkartrukea ematen da. b Materia, energia eta organismoak trukatzen dituen sistema ireki bat, arbitrarioki bereizten dena. c Leku (biotipo) batean bizi diren organismoen multzoa da. d 1990an ekimenek batzordeak zenbait ikerketa gauzatu zituen Gure etorkizun komuna izenburupean. 13 Ekosistema bakoitza bi faktorek definitzen dute: a Fluktuazioa eta harreman biotikoak. b Biologikoa eta soziala. c Biotikoak eta abiotikoak. d Biozenosia eta fluktuazioak. 14 Faktore biotikoak: a Faktore fisiko-kimikoak dira. Organismo bakoitzak faktore hauekiko tolerantzia jakin bat du. Organismo baten tolerantzia maila gainditzen bada, bere bizirauteko gaitasuna galduko du. b Inguruko ingurunearekin energiaren elkartrukea ematen da, baina materiarena berriz ez. c Ingurunko ingurunearekin ez da energiaren eta materiaren elkartrukerik ematen. d Ekosistema osatzen duten izaki bizidun guztiek osatzen dute. Hauen artean elikadura, ugalketa, elkar laguntzea eta lehiakortasuna bezalako erlazioak zehazten dira, nagusiki. 15 Faktore abiotikoak: a Faktore fisiko-kimikoak dira. Organismo bakoitzak faktore hauekiko tolerantzia jakin bat du. Organismo baten tolerantzia maila gainditzen bada, bere bizirauteko gaitasuna galduko du. b Maila konplexuko antolaketa bat da, eta elkarrekin bizi diren espezie ezberdinetako organismo multzoak (biozenosia edo komunitatea) eta bizi diren ingurune markoan definituak dauden faktoreek (biotopoa) osatzen dute. c Ingurunko ingurunearekin ez da energiaren eta materiaren elkartrukerik ematen. d Ekosistema osatzen duten izaki bizidun guztiek osatzen dute. Hauen artean elikadura, ugalketa, elkar laguntzea eta lehiakortasuna bezalako erlazioak zehazten dira, nagusiki. 16 Agenda 2030-ean ekosistemen inguruko helburu bat planteatzen da, ikasleen irteera profilarekin erlazioa izango duena: a 10.helburua: Kontsumo arduratsua. b 15.helburua: lehorreko ekosistemen bizitza. c 17.helburua: ureko ekosistemen bizitza. d 13.helburua: Klimaren aldeko ekintza. 17 Ekosistema batean honako erlazio trofikoak aurki ditzakegu: a Organismo ekoizleak, 2. eta 3. mailako kontsumitzaileak, organismo deskonposatzaileak eta organismo eraldatzaileak. b Organismo ekoizleak, 1. eta 2. mailako kontsumitzaileak, organismo deskonposatzaileak eta organismo aldatzaileak. c Organismo ekoizleak, 1. eta 2. mailako kontsumitzaileak, organismo deskonposatzaileak eta organismo eraldatzaileak. d Organismo ekoizleak, 2. eta 3. mailako kontsumitzaileak, organismo aldatzaileak eta organismo eraldatzaileak. 18 Organismo ekoizleak: a Heterotrofoak dira, zuzenean organismo ekoizleetatik elikatzen dira. Maila hau animalia belarjale edo fitofagoez osatuta dago. b Lehen mailako kontsumitzaileez elikatzen dira, animalia haragijale edo zoofagoak dira. c landare autotrofo fotosientetikoak izaten dira. Energia eguzkiaren argitik eta materia ez organikoetatik, hartu eta materia organiko bihurtzen dute. d Hondakinetatik eta aurreko mailei dagozkien hilotzetatik elikatzen dira. Horrela, materia organikoa materia ez organiko bihurtzen dute eta berriro lurrera itzultzen da, materiaren zikloarekin amaituaz. Maila hau bakteria eta onddoek osatzen dute. 19 Lehen mailako kontsumitzaileak: a Normalean landare autotrofo fotosientetikoak izaten dira. Energia eguzkiaren argitik eta materia ez organikoetatik, hartu eta materia organiko bihurtzen dute. b Heterotrofoak dira, zuzenean organismo ekoizleetatik elikatzen dira. Maila hau animalia belarjale edo fitofagoez osatuta dago. c Lehen mailako kontsumitzaileez elikatzen dira, animalia haragijale edo zoofagoak dira. d Hondakinetatik eta aurreko mailei dagozkien hilotzetatik elikatzen dira. Horrela, materia organikoa materia ez organiko bihurtzen dute eta berriro lurrera itzultzen da, materiaren zikloarekin amaituaz. Maila hau bakteria eta onddoek osatzen dute. 20 Bigarren mailako kontsumitzaileak: a Normalean landare autotrofo fotosientetikoak izaten dira. Energia eguzkiaren argitik eta materia ez organikoetatik, hartu eta materia organiko bihurtzen dute. b Heterotrofoak dira, zuzenean organismo ekoizleetatik elikatzen dira. Maila hau animalia belarjale edo fitofagoez osatuta dago. c Lehen mailako kontsumitzaileez elikatzen dira, animalia haragijale edo zoofagoak dira. d Hondakinetatik eta aurreko mailei dagozkien hilotzetatik elikatzen dira. Horrela, materia organikoa materia ez organiko bihurtzen dute eta berriro lurrera itzultzen da, materiaren zikloarekin amaituaz. Maila hau bakteria eta onddoek osatzen dute. 21 Organismo deskonposatzaileak: a Hondakinetatik eta aurreko mailei dagozkien hilotzetatik elikatzen dira. Horrela, materia organikoa materia ez organiko bihurtzen dute eta berriro lurrera itzultzen da, materiaren zikloarekin amaituaz. Maila hau bakteria eta onddoek osatzen dute. b Normalean landare autotrofo fotosientetikoak izaten dira. Energia eguzkiaren argitik eta materia ez organikoetatik, hartu eta materia organiko bihurtzen dute. c Lehen mailako kontsumitzaileez elikatzen dira, animalia haragijale edo zoofagoak dira. d Organikoak ez diren substantziak organismo ekoizleentzat erabilgarriak diren substantzia bihurtzen dituzte. Maila honi dagozkie lurrari airetik hartutako nitrogenoa amoniako nihurtzen duten bakteriak. 22 Organismo eraldatzaileak: a Normalean landare autotrofo fotosientetikoak izaten dira. Energia eguzkiaren argitik eta materia ez organikoetatik, hartu eta materia organiko bihurtzen dute. b Heterotrofoak dira, zuzenean organismo ekoizleetatik elikatzen dira. Maila hau animalia belarjale edo fitofagoez osatuta dago. c Hondakinetatik eta aurreko mailei dagozkien hilotzetatik elikatzen dira. Horrela, materia organikoa materia ez organiko bihurtzen dute eta berriro lurrera itzultzen da, materiaren zikloarekin amaituaz. Maila hau bakteria eta onddoek osatzen dute. d Organikoak ez diren substantziak organismo ekoizleentzat erabilgarriak diren substantzia bihurtzen dituzte. Maila honi dagozkie lurrari airetik hartutako nitrogenoa amoniako nihurtzen duten bakteriak. 23 Espezieen artean ondorengo erlazio mota hauek ezberdintzen dira: Aukeratu erantzun bat edo gehiago a Mutualismoa eta sinbosia; Komentalismoa eta inkilismoa; Paratismoa eta ustiatzea; Antibiosia; Lehiaketa. b Mutualismoa eta sinbosia; Komentalismoa eta inkilismoa; Paratismoa, harraparitza eta ustiatzea; Antibiosia; Lehiaketa. c Mutualismoa eta sinbosia; Komentalismoa eta inkilismoa; Paratismoa eta harraparitza; Antibiosia; Lehiaketa. d Mutualismoa eta sinbosia; Komentalismoa eta inkilismoa; Harraparitza eta ustiatzea; Antibiosia; Lehiaketa. 24 Ingurumen-arazo garrantzitsuenen artean: a Biozenosia, fluktuazioa eta harreman biotikoak. b Fisiko-kimikoa, biologikoa eta soziala. c Klima aldaketa; ozono-geruza suntsitzea; habitataren narriadura edo zatiketa; lurzoruaren, uraren eta atmosferaren kutsadura; landare- eta animalia-espezieen gehiegizko ustiapena d Biozenosia eta fluktuazioak. 25 Lehenengo eta bigarren mailan: Aukeratu erantzun bat edo gehiago a Izaki bizidunen eta hauen elkarrekintzak ingurune hurbilean duen eragina, giza ekintza eta izaki bizidunen arteko erlazioak definitzea, eskualdeko paisaiaren ezaugarri nagusiak sakonduko dituzte, aldaketaren nozio sakonago hautematen hasiko dira, aldaketa zikliko eta erritmikoei erreparatuz. b Esperimentazioaren bitartez, ingurune sozionaturalarekin erlazio positiboa izaten lagunduko dioten prozedura eta jarrerak bereganatu behar ditu. c Ikasleak lehen zikloan esperimentazioaren bidez testuinguru hurbilean dituen inguruneko kontzeptuak lantzea gomendatzen da. d Fenomeno sinpleen behaketa, hurbileko bizidunen oinarrizko sailkapen eta ezaugarriak ezagutzea, zonaldeko ingurunea marrazkien bidez eta behaketa zuzenaren bidez deskribatzea. 26 3. eta 4. mailan: Aukeratu erantzun bat edo gehiago a Inguruko ingurunearekin materiaren eta energiaren elkartrukea ematen da. b Izaki bizidunen eta hauen elkarrekintzak ingurune hurbilean duen eragina, giza ekintza eta izaki bizidunen arteko erlazioak definitzea, eskualdeko paisaiaren ezaugarri nagusiak sakonduko dituzte, aldaketaren nozio sakonago hautematen hasiko dira, aldaketa zikliko eta erritmikoei erreparatuz. c Fenomeno sinpleen behaketa, hurbileko bizidunen oinarrizko sailkapen eta ezaugarriak ezagutzea, zonaldeko ingurunea marrazkien bidez eta behaketa zuzenaren bidez deskribatzea. d Ikasleak inguruneko ekintza zuzenen arteko erlazioak eraikitzen hasiko direla, esperimentazioaren bidez. Ikasleen arazo, proiektu edo intereseko gaietatik abiatuz, ikerketa prozedura sinpleak erabiltzen hasiko dira. 27 5. eta 6. mailan: Aukeratu erantzun bat edo gehiago a Izaki bizidunen eta hauen elkarrekintzak ingurune hurbilean duen eragina, giza ekintza eta izaki bizidunen arteko erlazioak definitzea, eskualdeko paisaiaren ezaugarri nagusiak sakonduko dituzte, aldaketaren nozio sakonago hautematen hasiko dira, aldaketa zikliko eta erritmikoei erreparatuz. b Ingurunearen alderdi eta erlazio konplexuagoak aztertzen hasiko dira. Aztertuko dituzten erlazioak ingurune gertutik geroz eta urrunago egongo dira. c Momentuko ingurugiro arazoak sakonki landuko dira balore eta jarrera egokiak lantzeko asmoz. d Ingurune fisikoak sakontasun handiagoz landuko dute, momentuko ingurugiro arazoak sakonki landuko dira balore eta jarrera egokiak lantzeko asmoz, izaki bizidunen ezaugarriak sakonago aztertuko dituzte, erlazio ezberdinak ulertuz.

1

Ingurunea hiru ALDERDItan bereizten da:

a

Biozenosia, fluktuazioa eta harreman biotikoak.

b

Fisiko-kimikoa, biologikoa eta soziala.

c

Itxiak, irekiak eta isolatuak.

2

Hiru sistema motak ezberdindu daitezke:

a

Biozenosia, fluktuazioa eta harreman biotikoak.

b

Fisiko-kimikoa, biologikoa eta soziala.

c

Itxiak, irekiak eta isolatuak.

3

Sistema itxiak....

a

Inguruko ingurunearekin materiaren eta energiaren elkartrukea ematen da.

b

Inguruko ingurunearekin energiaren elkartrukea ematen da, baina materiarena berriz ez.

c

Ingurunko ingurunearekin ez da energiaren eta materiaren elkartrukerik ematen.

4

Sistema irekiak...

a

Inguruko ingurunearekin materiaren eta energiaren elkartrukea ematen da.

b

Inguruko ingurunearekin energiaren elkartrukea ematen da, baina materiarena berriz ez.

c

Ingurunko ingurunearekin ez da energiaren eta materiaren elkartrukerik ematen.

5

Sistema isolatuak...

a

Inguruko ingurunearekin materiaren eta energiaren elkartrukea ematen da.

b

Inguruko ingurunearekin energiaren elkartrukea ematen da, baina materiarena berriz ez.

c

Ingurunko ingurunearekin ez da energiaren eta materiaren elkartrukerik ematen.

6

Sistema bat osatzen duten elementuak:

Aukeratu erantzun bat edo gehiago

a

Biozenosia.

b

Biologikoa.

c

Fluktuazioak.

d

Harreman biotikoak.

7

Biozenosia...

a

Ekosistemaren izaki bizidunen kopuruaren aldaketa da.

b

Espezieen arteko eta barneko harremanak.

c

Leku (biotipo) batean bizi diren organismoen multzoa da.

8

Fluktuazioak...

a

Leku (biotipo) batean bizi diren organismoen multzoa da.

b

Espezieen arteko eta barneko harremanak.

c

Ekosistemaren izaki bizidunen kopuruaren aldaketa da.

9

Harreman biotikoak...

a

Leku (biotipo) batean bizi diren organismoen multzoa da.

b

Espezieen arteko eta barneko harremanak.

c

Ekosistemaren izaki bizidunen kopuruaren aldaketa da.

10

Ingurunearen kontserbaziorako...

Aukeratu erantzun bat edo gehiago

a

ONUk 1983an Ingurumenaren eta Garapenaren inguruko Mundu Batzorde bat sortu zuen.

b

1987an ekimenek batzordeak zenbait ikerketa gauzatu zituen Gure etorkizun komuna izenburupean.

c

2020an Ingurumenaren eta Garapenaren inguruko Mundu Batzorde bat sortu zen.

d

1990an ekimenek batzordeak zenbait ikerketa gauzatu zituen Gure etorkizun komuna izenburupean.

11

Garapen iraunkorra:

a

Inguruko ingurunearekin materiaren eta energiaren elkartrukea ematen da.

b

1987an ekimenek batzordeak zenbait ikerketa gauzatu zituen Gure etorkizun komuna izenburupean.

c

"Momentuko belaunaldiaren beharrak asetzea, etorkizuneko belaunaldiei ere dituzten beharrak asetzeko aukera eskainiz".

d

1990an ekimenek batzordeak zenbait ikerketa gauzatu zituen Gure etorkizun komuna izenburupean.

12

Noss-ek (2001) honela definitzen du ekosistema:

a

Inguruko ingurunearekin materiaren eta energiaren elkartrukea ematen da.

b

Materia, energia eta organismoak trukatzen dituen sistema ireki bat, arbitrarioki bereizten dena.

c

Leku (biotipo) batean bizi diren organismoen multzoa da.

d

1990an ekimenek batzordeak zenbait ikerketa gauzatu zituen Gure etorkizun komuna izenburupean.

13

Ekosistema bakoitza bi faktorek definitzen dute:

a

Fluktuazioa eta harreman biotikoak.

b

Biologikoa eta soziala.

c

Biotikoak eta abiotikoak.

d

Biozenosia eta fluktuazioak.

14

Faktore biotikoak:

a

Faktore fisiko-kimikoak dira. Organismo bakoitzak faktore hauekiko tolerantzia jakin bat du. Organismo baten tolerantzia maila gainditzen bada, bere bizirauteko gaitasuna galduko du.

b

Inguruko ingurunearekin energiaren elkartrukea ematen da, baina materiarena berriz ez.

c

Ingurunko ingurunearekin ez da energiaren eta materiaren elkartrukerik ematen.

d

Ekosistema osatzen duten izaki bizidun guztiek osatzen dute. Hauen artean elikadura, ugalketa, elkar laguntzea eta lehiakortasuna bezalako erlazioak zehazten dira, nagusiki.

15

Faktore abiotikoak:

a

Faktore fisiko-kimikoak dira. Organismo bakoitzak faktore hauekiko tolerantzia jakin bat du. Organismo baten tolerantzia maila gainditzen bada, bere bizirauteko gaitasuna galduko du.

b

Maila konplexuko antolaketa bat da, eta elkarrekin bizi diren espezie ezberdinetako organismo multzoak (biozenosia edo komunitatea) eta bizi diren ingurune markoan definituak dauden faktoreek (biotopoa) osatzen dute.

c

Ingurunko ingurunearekin ez da energiaren eta materiaren elkartrukerik ematen.

d

Ekosistema osatzen duten izaki bizidun guztiek osatzen dute. Hauen artean elikadura, ugalketa, elkar laguntzea eta lehiakortasuna bezalako erlazioak zehazten dira, nagusiki.

16

Agenda 2030-ean ekosistemen inguruko helburu bat planteatzen da, ikasleen irteera profilarekin erlazioa izango duena:

a

10.helburua: Kontsumo arduratsua.

b

15.helburua: lehorreko ekosistemen bizitza.

c

17.helburua: ureko ekosistemen bizitza.

d

13.helburua: Klimaren aldeko ekintza.

17

Ekosistema batean honako erlazio trofikoak aurki ditzakegu:

a

Organismo ekoizleak, 2. eta 3. mailako kontsumitzaileak, organismo deskonposatzaileak eta organismo eraldatzaileak.

b

Organismo ekoizleak, 1. eta 2. mailako kontsumitzaileak, organismo deskonposatzaileak eta organismo aldatzaileak.

c

Organismo ekoizleak, 1. eta 2. mailako kontsumitzaileak, organismo deskonposatzaileak eta organismo eraldatzaileak.

d

Organismo ekoizleak, 2. eta 3. mailako kontsumitzaileak, organismo aldatzaileak eta organismo eraldatzaileak.

18

Organismo ekoizleak:

a

Heterotrofoak dira, zuzenean organismo ekoizleetatik elikatzen dira. Maila hau animalia belarjale edo fitofagoez osatuta dago.

b

Lehen mailako kontsumitzaileez elikatzen dira, animalia haragijale edo zoofagoak dira.

c

landare autotrofo fotosientetikoak izaten dira. Energia eguzkiaren argitik eta materia ez organikoetatik, hartu eta materia organiko bihurtzen dute.

d

Hondakinetatik eta aurreko mailei dagozkien hilotzetatik elikatzen dira. Horrela, materia organikoa materia ez organiko bihurtzen dute eta berriro lurrera itzultzen da, materiaren zikloarekin amaituaz. Maila hau bakteria eta onddoek osatzen dute.

19

Lehen mailako kontsumitzaileak:

a

Normalean landare autotrofo fotosientetikoak izaten dira. Energia eguzkiaren argitik eta materia ez organikoetatik, hartu eta materia organiko bihurtzen dute.

b

Heterotrofoak dira, zuzenean organismo ekoizleetatik elikatzen dira. Maila hau animalia belarjale edo fitofagoez osatuta dago.

c

Lehen mailako kontsumitzaileez elikatzen dira, animalia haragijale edo zoofagoak dira.

d

Hondakinetatik eta aurreko mailei dagozkien hilotzetatik elikatzen dira. Horrela, materia organikoa materia ez organiko bihurtzen dute eta berriro lurrera itzultzen da, materiaren zikloarekin amaituaz. Maila hau bakteria eta onddoek osatzen dute.

20

Bigarren mailako kontsumitzaileak:

a

Normalean landare autotrofo fotosientetikoak izaten dira. Energia eguzkiaren argitik eta materia ez organikoetatik, hartu eta materia organiko bihurtzen dute.

b

Heterotrofoak dira, zuzenean organismo ekoizleetatik elikatzen dira. Maila hau animalia belarjale edo fitofagoez osatuta dago.

c

Lehen mailako kontsumitzaileez elikatzen dira, animalia haragijale edo zoofagoak dira.

d

Hondakinetatik eta aurreko mailei dagozkien hilotzetatik elikatzen dira. Horrela, materia organikoa materia ez organiko bihurtzen dute eta berriro lurrera itzultzen da, materiaren zikloarekin amaituaz. Maila hau bakteria eta onddoek osatzen dute.

21

Organismo deskonposatzaileak:

a

Hondakinetatik eta aurreko mailei dagozkien hilotzetatik elikatzen dira. Horrela, materia organikoa materia ez organiko bihurtzen dute eta berriro lurrera itzultzen da, materiaren zikloarekin amaituaz. Maila hau bakteria eta onddoek osatzen dute.

b

Normalean landare autotrofo fotosientetikoak izaten dira. Energia eguzkiaren argitik eta materia ez organikoetatik, hartu eta materia organiko bihurtzen dute.

c

Lehen mailako kontsumitzaileez elikatzen dira, animalia haragijale edo zoofagoak dira.

d

Organikoak ez diren substantziak organismo ekoizleentzat erabilgarriak diren substantzia bihurtzen dituzte. Maila honi dagozkie lurrari airetik hartutako nitrogenoa amoniako nihurtzen duten bakteriak.

22

Organismo eraldatzaileak:

a

Normalean landare autotrofo fotosientetikoak izaten dira. Energia eguzkiaren argitik eta materia ez organikoetatik, hartu eta materia organiko bihurtzen dute.

b

Heterotrofoak dira, zuzenean organismo ekoizleetatik elikatzen dira. Maila hau animalia belarjale edo fitofagoez osatuta dago.

c

Hondakinetatik eta aurreko mailei dagozkien hilotzetatik elikatzen dira. Horrela, materia organikoa materia ez organiko bihurtzen dute eta berriro lurrera itzultzen da, materiaren zikloarekin amaituaz. Maila hau bakteria eta onddoek osatzen dute.

d

Organikoak ez diren substantziak organismo ekoizleentzat erabilgarriak diren substantzia bihurtzen dituzte. Maila honi dagozkie lurrari airetik hartutako nitrogenoa amoniako nihurtzen duten bakteriak.

23

Espezieen artean ondorengo erlazio mota hauek ezberdintzen dira:

Aukeratu erantzun bat edo gehiago

a

Mutualismoa eta sinbosia; Komentalismoa eta inkilismoa; Paratismoa eta ustiatzea; Antibiosia; Lehiaketa.

b

Mutualismoa eta sinbosia; Komentalismoa eta inkilismoa; Paratismoa, harraparitza eta ustiatzea; Antibiosia; Lehiaketa.

c

Mutualismoa eta sinbosia; Komentalismoa eta inkilismoa; Paratismoa eta harraparitza; Antibiosia; Lehiaketa.

d

Mutualismoa eta sinbosia; Komentalismoa eta inkilismoa; Harraparitza eta ustiatzea; Antibiosia; Lehiaketa.

24

Ingurumen-arazo garrantzitsuenen artean:

a

Biozenosia, fluktuazioa eta harreman biotikoak.

b

Fisiko-kimikoa, biologikoa eta soziala.

c

Klima aldaketa; ozono-geruza suntsitzea; habitataren narriadura edo zatiketa; lurzoruaren, uraren eta atmosferaren kutsadura; landare- eta animalia-espezieen gehiegizko ustiapena

d

Biozenosia eta fluktuazioak.

25

Lehenengo eta bigarren mailan:

Aukeratu erantzun bat edo gehiago

a

Izaki bizidunen eta hauen elkarrekintzak ingurune hurbilean duen eragina, giza ekintza eta izaki bizidunen arteko erlazioak definitzea, eskualdeko paisaiaren ezaugarri nagusiak sakonduko dituzte, aldaketaren nozio sakonago hautematen hasiko dira, aldaketa zikliko eta erritmikoei erreparatuz.

b

Esperimentazioaren bitartez, ingurune sozionaturalarekin erlazio positiboa izaten lagunduko dioten prozedura eta jarrerak bereganatu behar ditu.

c

Ikasleak lehen zikloan esperimentazioaren bidez testuinguru hurbilean dituen inguruneko kontzeptuak lantzea gomendatzen da.

d

Fenomeno sinpleen behaketa, hurbileko bizidunen oinarrizko sailkapen eta ezaugarriak ezagutzea, zonaldeko ingurunea marrazkien bidez eta behaketa zuzenaren bidez deskribatzea.

26

3. eta 4. mailan:

Aukeratu erantzun bat edo gehiago

a

Inguruko ingurunearekin materiaren eta energiaren elkartrukea ematen da.

b

Izaki bizidunen eta hauen elkarrekintzak ingurune hurbilean duen eragina, giza ekintza eta izaki bizidunen arteko erlazioak definitzea, eskualdeko paisaiaren ezaugarri nagusiak sakonduko dituzte, aldaketaren nozio sakonago hautematen hasiko dira, aldaketa zikliko eta erritmikoei erreparatuz.

c

Fenomeno sinpleen behaketa, hurbileko bizidunen oinarrizko sailkapen eta ezaugarriak ezagutzea, zonaldeko ingurunea marrazkien bidez eta behaketa zuzenaren bidez deskribatzea.

d

Ikasleak inguruneko ekintza zuzenen arteko erlazioak eraikitzen hasiko direla, esperimentazioaren bidez. Ikasleen arazo, proiektu edo intereseko gaietatik abiatuz, ikerketa prozedura sinpleak erabiltzen hasiko dira.

27

5. eta 6. mailan:

Aukeratu erantzun bat edo gehiago

a

Izaki bizidunen eta hauen elkarrekintzak ingurune hurbilean duen eragina, giza ekintza eta izaki bizidunen arteko erlazioak definitzea, eskualdeko paisaiaren ezaugarri nagusiak sakonduko dituzte, aldaketaren nozio sakonago hautematen hasiko dira, aldaketa zikliko eta erritmikoei erreparatuz.

b

Ingurunearen alderdi eta erlazio konplexuagoak aztertzen hasiko dira. Aztertuko dituzten erlazioak ingurune gertutik geroz eta urrunago egongo dira.

c

Momentuko ingurugiro arazoak sakonki landuko dira balore eta jarrera egokiak lantzeko asmoz.

d

Ingurune fisikoak sakontasun handiagoz landuko dute, momentuko ingurugiro arazoak sakonki landuko dira balore eta jarrera egokiak lantzeko asmoz, izaki bizidunen ezaugarriak sakonago aztertuko dituzte, erlazio ezberdinak ulertuz.

9. Gaia

Quiz

Download the paper version to play

Created by

Top 10 results

Top Games

Quiz

UPS 5 Seeing Habits Quiz

Quiz

Tissues - Practice Quiz

Quiz

Spanish Alphabet Listening

Quiz

Photosynthesis vs Cellular Respiration - Practice Quiz

Quiz

Practice Quiz - Punnett Square, Variation, and Mutations